Histogram
Słabsza pierwsza połowa roku 2018 wyraźnie wskazywała na mniejszy udział inwestycji prywatnych i brak szczytu inwestycji publicznych. Za to spadek bezrobocia do blisko 2,8% na rynku pracy w budownictwie spowodował galopujące koszty pracy niewspółmierne do rynkowych cen usług. Firmy wyraźnie traciły rentowność, a marże netto spadły w połowie roku nawet do 23% co dla budownictwa usługowego oznacza tracenie płynności. Stąd wzrost upadających inwestycji nie tylko gigantów w rodzaju Astaldi, ale także małych firm budowlanych. Zwłaszcza firm z branży murarsko-zbrojarskich, elektrycznych i stolarki budowlanej. Dopiero "uderzenie" nowych inwestycji publicznych w drugim półroczu spowodowało wzrost cen usług na rynku i trzeźwe hamowanie galopujących kosztów pracy. Pod koniec roku firmy już miały zbalansowane wydatki i przychody. Oczywiście w tak trudnej sytuacji kadrowej w jakim się znalazły polskie firmy, wzrostu kosztów pracy uniknąć się nie da. Natomiast upadek wielu budów uświadomił firmom, że wyścig o najlepszych specjalistów musi mieć oparcie w cenach usług na rynku. W grudniu zapotrzebowania na robotników spadło średnio tylko do 60% ankietowanych firm ( w porównaniu do lat sprzed II perspektywy UE było większe nawet o 30% ). Niska liczba chętnych do pracy tylko pogłębiała problemy firm. Sytuacja jest więc podobna do tej z ub roku, ale bezrobocie wśród robotników budowlanych spadło aż do 2,8% czego nie było jeszcze nigdy...


W 2018 roku bardzo wzrosły ceny usług budowlanych w porównaniu do poprzednich lat. I chociaż firmy są nadal niezadowolone ( średnie ceny usług rosły wolniej niż koszty pracy ) to był to największy wzrost cen usług od 2008 roku. Największym zaskoczeniem był wysoki udział w rynku branży instalacyjnej wod-kan-gaz ( bardzo wysokie ceny usług i brak firm na rynku ), a także spadek inwestycji w domy prywatne. I chociaż rynek budowy domów prywatnych wciąż jest znaczący to już słabszy niż w ostatnich latach...

Wykres pokazuje że branża wykończeniowa nadal jest dominująca na rynku, a w 2018 roku była tylko o pół procenta słabsza niż rok temu. Podobnie niż rok temu wypadała branża murarska i zbrojarska, ale zdecydowanie większy udział w rynku miała wspomniana branża instalacyjna wod-kan-gaz oraz już nie tak spektakularnie branża brukarska i robót ziemnych. W 2018 roku rynek traciły branże budowy domów, i w niewielkim stopniu ociepleniowa, posadzkarska i tynkarska.

Bardzo dużo przewagę nowych inwestycji zgłaszanych do GBW nad innymi województwami miało województwo mazowieckie ( okręg warszawski ) oraz w mniejszym stopniu województwa małopolskie i śląskie ( okręg katowicki ) razem tylko te województwa zgłaszały w 2018 roku aż 45% nowych inwestycji. Zupełną odwrotność stanowiły województwa: lubuskie i świętokrzyskie razem ok 3% nowych inwestycji. Polaryzacja jest więc nadal duża miedzy regionami, ale warto wspomnieć że udział województw podkarpackiego i podlaskiego urósł znacznie w stosunku do 2017 roku i razem wynosił prawie 9% co w dużej mierze jest zasługą inwestycji publicznych w tych regionach...

Ceny usług budowlanych

Ceny usług budowlanych wzrosły średniorocznie o 6,8%, a powyżej tej wartości ceny usług instalacyjnych wod-kan-gaz i c.o., wykończeniowych, ociepleniowych, elektrycznych, brukarskich, robót ziemnych i stolarki budowlanej. Tu ceny wzrosły nawet o 12% i więcej w ciągu roku ( średnia ze wszystkich miesięcy ). Ceny usług najszybciej rosły w marcu i kwietniu oraz lipcu i sierpniu. Spadek cen przypadał tylko na miesiące luty i grudzień.

więcej piszemy na ten temat w podsumowaniu cen usług w 2018 roku

Rynek pracy

Wg naszych analiz bezrobocie wśród robotników budowlanych spadło w 2018 roku do poziomu 2,8% i trudno było mówić że w ogóle istnieje. Tym bardziej, że przez wiele miesięcy na 100 miejsc pracy przypadało jeden chętnych do jej podjęcia, a tylko w lutym i marcu przyszli pracownicy mieli sezonowe problemy ze znalezieniem pracy. Średnie płace wzrosły w analizowanych przez nas zawodach aż o 12% w ciągu 2018 roku i były największą przyczyną spadku rentowności w firmach budowlanych. Średnia stawka za godzinę wyniosła 15,76 zł netto , a średnia płaca na rękę 2790 zł netto. Przy czym specjaliści dostawali średnio od firm 3219 zł, a pracownicy niewykwalifikowani ( pomocnicy ) 2332 zł netto. Dane dotyczą 8 godzinnego dnia pracy przy 2 sobotach pracujących w miesiącu...

więcej na ten temat w podsumowaniu rynku pracy w 2018 roku

Rentowność firm budowlanych

2018 rok to kolejny w którym spadała rentowność firm budowlanych. W tym roku marże netto spadły o -0,6% i wg naszych danych wyniosły 26,3%. Spadek marż jest coraz mniejszy ale jest. Niestety rośnie rozpiętość marż miedzy branżami. I tak wysokie marże osiągają firmy instalacyjne wod-kan-gaz i c.o. ( nawet 60% ) , robót ziemnych ( 40% ) i wykończeniowe ( ponad 35% ), a branże murarsko-zbrojarska, posadzkarska czy elewacyjna nawet poniżej 20%. To pokazuje, że wiele branż ma bardzo trudna sytuacje finansową, a olbrzymie koszty pracy i niewystarczający rynek oraz brak ludzi do pracy powodują nawet brak dochodów z działalności. Największy kryzys pod tym względem notowaliśmy w maju i czerwcu gdzie średnie marże spadły nawet do 23%. Przeciętna sytuacja finansowa firm budowlanych jest więc gorsza niż ten niewielki spadek rentowności w roku. Są jednak branże, które radzą sobie finansowo doskonale, a ze swojej działalności czerpią duże zyski...

Niemal przez cały 2018 rok rosły koszty pracy w firmach budowlanych. Koszt jednej roboczogodziny przekroczył w sierpniu magiczną wartość 35 zł netto. Na tyle firmy wyceniały swoją średnią roboczogodzinę w umowach i kontraktach. Wielu GW zwłaszcza pracujących dla deweloperów lub samych deweloperów maiło problem z akceptacją takich kosztów. Jednak poniżej tych wskaźników po prostu praca podwykonawców była nieopłacalna w większości zakresu budowlanego.

Koszty działalności

Działalność budowlana w przeliczeniu na 1h pracy robotnika budowlanego przekroczyła średnio 26,91 zł netto. Tyle kosztowała średnio 1h pracy robotnika dla firmy. Najbardziej ten koszt rósł od lutego do maja oraz w październiku. Głównym powodem rosnących kosztów były koszty pracy, ale także wzrost kosztów paliw. Wyraźnie zauważalny dla firm z ciężkim sprzętem. Koszty w firmach tym razem wzrosły znacznie w porównaniu do ubiegłych lat bo aż o 11%. Trudno się tu silić lub wymądrzać o poprawie wydajności: po prostu nie ma ludzi do pracy to koszty będą rosły tak długo aż rynek się ustabilizuje, a podaż i popyt wyrówna. W Polsce w 2018 roku mamy już kolejny boom budowlany, a więc sytuacja finansowa firm jest coraz bardziej ryzykowna i niestabilna. Ryzyko działalności budowlanej w 2018 roku w grudniu osiągnęło średnio nawet 50%. Co przekłada się na połowę udanych finansowo inwestycji dla firm...

Główną barierą utrudniającą działalność firmom budowlanym w 2018 roku były:

Wykres pokazuje, że nadal prawie 39% firm uważa brak pracowników za głównym powód utrudniający im działalność, ale w stosunku do ub roku udział tak oceniających spadł o ponad -3%. Natomiast wart zauważenia jest znaczny wzrost bariery zatorów płatniczych ( tak sądzi ponad 17% firm ) wzrost aż o 10% ankietowanych. Niemal bez znaczenia była dla firm konkurencja (bariera dla 4,1% ankietowanych ) mniej o -2%. Coraz ważniejsze dla firm są wysokie koszty pracownicze ( wzrost nawet o 8% i podatki wzrost o ponad 1% w porównaniu do ub roku ). Z porównania z ub roku jasno wynika że dla firm coraz większe znaczenie maja względy finansowe i zasoby ludzkie niż to co dzieje się na rynku inwestycji. Obawy o utratę rynku są niewielkie...

Handel w budownictwie

Prognozy na 2019 r.
Z pewnością budownictwo jest już w szczytowym momencie krzywej koniunkturalnej teraz wykreowanej głównie przez inwestycje publiczne realizowane z nowej perspektywy finansowej UE. Działania polityków raczej nie sprzyjają tzw klimatowi gospodarczemu wręcz w wielu kwestiach wprowadzają niepokój. Ale większym problemem będzie w 2019 roku dalsza utrata inwestycji prywatnych ( spadek w tej części rynku uległ przyśpieszeniu na skutek galopujących cen usług i materiałów stanowiących coraz większą zaporę dla inwestujących ). Spadek zleceń na budowę domów prywatnych i gorsze notowania handlu detalicznego w tym roku zdają się to hipotezę potwierdzać. Natomiast silny rynek inwestycji publicznych będzie wypełniał lukę po inwestycjach prywatnych, a budżety przetargowe GW będą rosły...Przewidujemy dalszy wzrost cen usług, ale już tylko podążanie za nimi kosztami pracy. Natomiast działalność firm budowlanych stanie się jeszcze bardziej ryzykowna bo będzie rosło zaangażowanie środków w inwestycje, a problemy kadrowe nie znikną, a nawet się nie poprawią. Pozostaje także zamrożony problem kosztów energii, a także koszty paliw. Czy rządzącym uda się powstrzymać ich wzrost ? Czy otwarcie Niemiec na robotników z Ukrainy spowoduje odpływ i całkowitą depresje robotników budowlanych ? To są pytania od których zależy czy realizacje zaplanowanych inwestycji będą odkładane i czy dalej zwiększać się będzie ryzyko ich wykonania w zakładanych przez inwestorów środkach finansowych. Najprawdopodobniej nastąpi także nasycenie rynku mieszkaniowego lokalami do sprzedaży. Jednak sama wartość rynku budowlanego w Polsce działa na wyobraźnie i będzie jeszcze kusić przedsiębiorców w 2019 roku. Dla rozważnych firm z niektórych branż może to być kolejny udany rok...

_____________________________________________________