Dla budownictwa usługowego to najsłabszy grudzień od dwóch lat. W większości branż popyt na usługi spadł poniżej notowanych w ostatnich latach wskaźników. Lepiej było tylko w branży wykończeniowej ( w drugiej połowie miesiąca i tu wystąpił znaczny spadek popytu ), instalacyjnej wod-kan-gaz i robót ziemnych. Mniejsze niż w ostatnich latach było zainteresowanie budową domów prywatnych, a popyt na branże murarską spadł o 1/3.  W zupełnej niszy pogrążyła się branża posadzkarska zajmując zaledwie 2,5% rynku inwestycji. Podobnie handel budowlany nie wykazywał aktywności klientów znanej z ostatnich dwóch lat. Słabość budownictwa była już widoczna od września, ale większość analityków spodziewała się przynajmniej zatrzymania procesów kurczenia się rynku inwestycji prywatnych. Tak się nie stało, a budownictwo nie dostawało bodźców " rozruchowych" ani z rynku publicznego ani prywatnego. Słabszy rynek i niesprzyjająca pogoda powodowały szybszy niż w ostatnich latach spadek cen usług w tym okresie przy wręcz galopujących kosztach prowadzenia działalności. Marże firm budowlanych spadły na okres zimowy znów do poziomów znanych z kryzysu 2012-13. Wszystko to dzieje się w przedziale w którym Polska powinna już wykorzystywać wsparcie dotacji unijnych co miało wyrwać budownictwo z zastoju. W roku 2016 budownictwo usługowe "napędzało" jednak głównie budownictwo deweloperskie i prywatne inwestycje ze szczytowego cyklu koniunkturalnego. Sytuacje firm budowlanych pogarsza fakt nie kończących się trudności z doborem kadr robotniczych. W tym roku w grudniu pod tym względem było nieco lepiej niż rok temu ( więcej chętnych do pracy ), ale problem nadal jest poważny. Po raz kolejny okazało się że brak robotników do pracy w budownictwie nie rozwiązuje wzrost wynagrodzeń. Płace licząc rok do roku w grudniu wzrosły o ponad 10%, a jest to już kolejny rok znaczących podwyżek w tej grupie zawodowej. Z napływających do nas danych wynika, że w przyszłym roku nadal będzie mocno aktywne budownictwo deweloperskie ( wzrost pozwoleń na budowy bloków mieszkalnych ), ale budownictwo prywatne już zaczyna słabnąć. Szczytowy okres budowy domów prywatnych mieliśmy 2015 roku, a mijający rok już był pod tym względem słabszy. W grudniu największą barierą utrudniającą firmom działalność był brak zleceń ( słaby rynek ), a dopiero kolejno zbyt niskie ceny usług na rynku i brak pracowników do pracy ( szczególnie w branżach: murarsko-zbrojarskiej i ciesielskiej). W dziwny sposób pomimo rosnących kosztów firmom nie przeszkadzały w odróżnieniu od zeszłego roku obciążenia podatkowe, ale koszt pracy już tak...

Dostępnych do do realizacji inwestycji było w grudniu mniej firm niż w listopadzie, ale więcej niż w tym samym okresie w roku biegłym. Można założyć, że 63% firm do końca grudnia już było w stanie poszukiwania inwestorów co oznacza że więcej niż co druga miała problem z otrzymaniem zlecenia. Tylko pozornie utrzymujący w niektórych branżach brak ludzi do pracy stwarza wrażenie jeszcze "kręcącej się" budowlanki. Początek roku będzie jednak trudny dla wielu firm budowlanych. Spadają ceny usług, rosną koszty, a inwestycji jest mniej niż przez ostatnie dwa lata w tym okresie...

Grudzień zakończył bardzo dobrą trwającą od sierpnia passę na usługi wykończeniowe niemal przez sześć miesięcy liczba inwestycji wykończeniowych przekraczała 20% rynku i była największa w ostatnich dwóch latach. To wynik trwającego przez te ostatnie lata wzrostu budowy inwestycji deweloperskich (osiedli mieszkaniowych ) i znacznej liczby budowanych domów prywatnych. Na to nałożył się szczyt cyklu koniunkturalnego na remonty i wykończenia starszych obiektów. Podobnie zyskały branże wod-kan-gaz, elektryczne i dekarskie. Niestety grudzień pokazał, że trwający drugi rok zwiększonego zapotrzebowania na budowy domów prywatnych zaczyna słabnąć ( udział w rynku ok 11% wobec 15% w zeszłym roku ). Być może układ świąt w kalendarzu spowodował wstrzymywanie się inwestorów od połowy grudnia, ale podobna sytuacje mamy przecież co roku. Spadek w tym miesiącu wystąpił także w zamówieniach dla branży murarskiej. Niemal "położyły się" inwestycje tynkarskie, posadzkarskie i elewacyjne. Na te ostatnie wpływ miała mniej sprzyjająca pogoda. Jeśli chodzi o branże terenowe to tylko roboty ziemne miały lepszy rynek niż w grudniu ubiegłego roku. Może to dobry znak, że coś drgnęło w pierwszy etap nowych inwestycji. Przekonamy się w styczniu...

Pogarszający się rynek inwestycji pogłębia ryzyko działalności firm budowlanych które od trzech tygodni znowu rośnie. Niemal oceniane przez nas średnio 16% możliwych nieudanych inwestycji jest dość umiarkowane. To jednak w branżach: posadzkarskiej, tynkarskiej i murarsko-zbrojarskiej przekracza 20%. W Firmy budowlanych zmniejszyło się znacznie ryzyko braku robotników budowlanych do realizacji inwestycji, które przez cały sezon spędzało sen z powiek zarządzającym. Natomiast teraz w grudniu problemem są: kurczący się rynek usług, spadające ceny usług, a wraz z nimi marże. Najgorzej pod tym względem wygląda właśnie w firmach tynkarsko-posadzkarskich. W styczniu sytuacja może się jeszcze pogorszyć zwłaszcza jeśli " uderzy zima" i inwestorzy wstrzymają swoje bieżące plany...

Do końca grudnia średnie marże netto w firmach budowlanych spadły do 27,8%. Niższe były tylko w maju i sierpniu. Podobnie jak wówczas ceny usług budowlanych były zbyt niskie w stosunku do kosztów pracy, ale teraz doszły jeszcze rosnące koszty paliw, ubezpieczeń i administracyjne. Słaby rynek budowlany w grudniu z pewnością nie będzie lepszy w styczniu kiedy wzrośnie konkurencja przy niewiele większym zapotrzebowaniu na usługi. Niemniej w styczniu możliwy jest jak co roku spadek proponowanych płac dla robotników co może ulżyć częściowo obciążeniom w firmach. Na każdy wzrost inwestycji firmy zareagują wzrostem cen usług, ale na razie będą jeszcze konkurować ze sobą ceną zwłaszcza w branżach na które popyt jest najniższy ( tynkarska, posadzkarska, brukarska i ogrodzeniowa ). Pocieszający jest fakt, że w 2016 roku liczba firm budowlanych operujących na rynku spadła, a więc przy wzroście koniunktury firmom będzie łatwiej wynegocjować wyższe ceny na rynku. Bez "unijnego" wzrostu inwestycji publicznych firmy mają małe szanse na rekompensujący koszty wzrost cen usług. Jak widać po ostatnich dwóch latach rynek prywatny i deweloperski zapewnia firmom godziwe warunki kontraktów tylko przez okres sezonu. Na koniec roku tylko cztery branże zapewniły sobie marże powyżej 30% ( instalacyjna wod-kan-gaz, dekarska, robót ziemnych i wykończeniowa ). Wszystkie pozostałe nie mogły osiągnąć marż gwarantujących wkalkulowane ryzyko w budownictwie usługowym. Wg naszych badań firmy budowlane, których marże netto są poniżej 25% zaczynają mieć kłopoty z płynnością finansową, a kłopoty rozliczeniowe na linii inwestor-firma nierzadko wprowadzają je w stan upadłości. W grudniu w takim stanie znalazły się branże: posadzkarska, elewacyjna i murarsko-zbrojarska. Sytuacja na rynku zmusi firmy do cięcia kosztów pracy. Będą więc zwolnienia i niższe gaże dla nowozatrudnianych. Przez ostatnie dwa tygodnie koszty w firmach budowlanych już nie uległy zmianie, ale w skali miesiąca wzrosły w grudniu o kolejne 0,9%. Wydaje się niewiele, ale kiedy porównamy je rok do roku to wzrost przekroczył 10,7% r/r. A to wzrost dużo większy niż wzrost cen usług w 2016 roku. Stąd coraz niższe zyski firm przy rosnących znacznie już drugi rok, płacach pracowników budowlanych. Inne koszty wyższe niż rok temu to paliwa, ubezpieczenia ( druga połowa roku ), koszty administracyjne. Nawet jeśli rynek budowlany nie będzie lepszy w 2017 roku ( zakładamy, że inwestycje UE jednak się pojawią i to ze zdwojoną siłą ) to firmy i tak będą próbowały zrekompensować ponoszone koszty działalności wyższymi cenami usług. Tak dzieje się od dwóch lat...

Ostatni miesiąc roku był już wyraźnie słabszy dla usług budowlanych. Gorzej było tylko w styczniu 2016 roku. Pod koniec grudnia rynek tracił nawet lider budownictwa województwo mazowieckie, a w województwach kujawsko-pomorskim, opolskim, podlaskim, podkarpackim, świętokrzyskim i warmińsko-mazurskim rynek zamierał. Przez cały miesiąc  ponad 60% inwestycji "pochłaniało" 6 województw: mazowieckie, śląskie, wielkopolskie, małopolskie, dolnośląskie i ostatnio znów aktywne pomorskie. Przeciętny średni rynek usług miały województwa łódzkie, kujawsko-pomorskie i zachodnio-pomorskie. Dla każdego z pozostałych województw rynek budowlany w grudniu miał nie więcej niż 4 % udziału. Poniżej 2% wyglądały inwestycji w najsłabszym inwestycyjnie województwie świętokrzyskim. W styczniu 2017 roku sytuacja rynkowa powinna być bardziej dynamiczna, ale czy będzie lepiej mamy wątpliwości. Inwestycje prywatne pojawią się najwcześniej przy wiosennym ociepleniu, a te publiczne jeśli dojdzie do alokacji środków późną wiosną. Najbliższe dwa miesiące to nieliczni inwestorzy będą decydować o przetrwaniu firm budowlanych...

Handel budowlany w grudniu tylko w trzech grupach branżowych był lepszy niż w roku ubiegłym: narzędzi i sprzętu budowlanego, ogrodowym i farb i lakierów. We wszystkich pozostałych działach frekwencja klientów była niższa niż w ubiegłym roku, a w działach meblowo-drewnianych bardzo niska. To odzwierciedlenie spadku inwestycji prywatnych w ostatnich 4 miesiącach ( o publicznych lepiej już nie wspominać ). Generalnie w śledzonych przez nas sieciach handlowych budowlanych liczba klientów w grudniu w stosunku do ubiegłego roku spadła o 14%, a to nie jest mało. W stosunku do ub miesiąca  w grudniu spadło zainteresowanie działami budowlanymi, meblowo-drewnianymi, farb i lakierów oraz działami instalacyjno-sanitarnymi i elektryczno-oświetleniowymi. Spadek był znaczący. Za to poprawił się udział klientów w działach ogrodowych, narzędzi budowlanych oraz płytek i wykładzin. Dwa pierwsze działy z pewnością zawdzięczają większy udział w handlu okresowi świątecznemu (sprzedawały się choinki, ozdoby i akcesoria świąteczne, a także narzędzia na prezenty ). Ewenementem były płytki i wykładziny gdzie klientów faktycznie było więcej niż w listopadzie. Być może więc w styczniu nie będzie tak źle w usługach wykończeniowych...