Raport Polska rok 2022 w budownictwie Rynek budowlany Koniunktura w budownictwie w Polsce

Wiadomości budowlane prosto z rynku ! aktualności ze wszystkich branż i regionów - serwis koniunktura na rynku budowlanym - co tydzień news

Raport rok 2022 w budownictwie

Rynek Budowlany › Rynek budowlany 2022 › Raport rok 2022 w budownictwie ›

W 2022 roku budownictwo zgodnie z zapowiedziami zaczęło hamować i rynek budowlany zdecydowanie się pogorszył. Ale oliwy do ognia dodała wojna na Ukrainie, która dosłownie zatrzymała wszelkie inwestycje prywatne zwłaszcza te długo falowe jak np. budowy domów. Praktycznie od marca rynek budowlany systematycznie się pogarszał aż do końca roku, a stan na koniec był już kryzysowy. Tak niskiego poziomu zamówień

budownictwo nie notowało od 2014 roku, ale wstrzymanie budownictwa kubaturowego będzie miało jeszcze większe reperkusje w roku 2023. Wspomniane inwestycje mieszkaniowe, a zwłaszcza budowy domów prywatnych spadły do najniższego poziomu naszych notowań. Można się pokusić o stwierdzenie, że są one najniższe od pierwszego boomu budowlanego. Niestety spadająca koniunktura wcale nie odbijała się na cenach w budownictwie zwłaszcza na cenach materiałów budowlanych. Szalejąca w roku 2022 inflacja ( w budownictwie ceny materiałów budowlanych rosły średnio nawet powyżej 28% ), a ceny usług ok 15%. Taki wzrost cen zatrzymał nawet najbardziej odpornych finansowo inwestorów. Latem wyraźny wzrost oprocentowania kredytów dopełnił załamania inwestycji nie tylko prywatnych, ale także wielu samorządowych. Tak niska koniunktura w budownictwie nie miała jednak większych skutków społecznych jeśli chodzi o rynek pracy. Pracowników fizycznych zwłaszcza fachowców w Polsce brakuje na potęgę i żaden nawet tak duży kryzys nie był w stanie tego zmienić. Owszem w listopadzie rynek pracy wyraźnie pogorszył się, ale bezrobocie w branży oceniane przez nas na 2,1% to żadne bezrobocie. Owszem zimą w przyszłym roku może nastąpić dalsze pogorszenie rynku pracy: firmy będą upadać i redukować kadry, ale pracy jest także sporo w innych gałęziach gospodarki. Nie jest więc to ten czas, który z powodu kryzysu przyniesie realne skutki społeczne. Najbardziej ten kryzys dotknie firmy, podmioty gospodarcze, które przytłoczone nowym systemem podatkowym, zabójczymi składkami zdrowotnymi, wysokimi kosztami kredytów już podjętych będą upadać , a czas pokaże jako to będzie skala. Specyficzne uwarunkowania gospodarcze ( wysoka inflacja ) i społeczne ( kryzys demograficzny ) nie pozwolą jednak na niższy koszt budowy i remontów. Owszem kiedy spadnie inflacja, brak finansowania doprowadzi do wolniej rosnących cen, ale koszty pracy będą cały czas najważniejszym kosztem w firmach nie pozwalającym na spadek cen. Realnie być może ceny w budownictwie w przyszłym roku się zatrzymają zwłaszcza materiałów budowlanych, ale nominalnie będą rosły. Granica tego wzrostu jest dzisiaj trudna do oszacowania. Można powiedzieć, że tak długo jak będzie brakować ludzi do pracy. I jak widać nie zmieni tego nawet pogorszenie w gospodarce...

Histogram

Jeszcze w styczniu i lutym wiele budów pomimo wahań było kontynuowanych, a nawet zamówienia na domy prywatne jeszcze miały spory potencjał. Dopiero wojna na Ukrainie jak czarodziejska różdżka skutecznie zatrzymała wszelkie budowy prywatne. Dopiero lipiec przyniósł niewielki wzrost zamówień inwestorów którzy wstrzymali inwestycje bardziej ze strachu niż z powodów finansowych. Kiedy emocje wojenne opadły to jednak wielu inwestorów ju do swoich planów i tak nie wróciło. Budownictwo stało się drogie, niepewne, a drogie finansowanie systematycznie rosło. Dlatego szczyt wiosennego sezonu ( kwiecień - czerwiec ) właściwie nie istniał był tylko dalszym spadkiem zamówień. W sierpniu stało się jasne, że to już kryzys w budownictwie na całego choć branża deweloperska i zarządzająca nieruchomościami jeszcze podsycała rynek. Relacje firm były jednak jednoznaczne: ...to się nie opłaca, zamykamy działalność, takiego kryzysu nie było jak żyje...We wrześniu i listopadzie załamanie rynku było największe w tym roku. Firmy tysiącami zaczęły zawieszać działalność się lub ją zamykać, a tylko u nas ponad 10% firm zamknęło całkowicie działalność lub wpadło w poważne tarapaty finansowe. Dopiero grudzień przyniósł jako taką stabilizacje choć rynek już najsłabszy od od wielu lat...

dostępność polskich firm dla inwestorów 2022 rok

Rok 2022 był więc kontynuacją ub roku gdzie nieprzewidywalność realizacji inwestycji podsycała drożyzna i wysokie podatki ( zdrowotny powiązany z dochodem ) co znacznie utrudniło firmom działalność budowlaną. Cała odpowiedzialność za skutki kryzysu spadła tym razem finansowo na firmy. Pracownicy budowlani raczej nie odczuwają kryzysu, pracy jest nadal sporo choć wynagrodzenia rosły zdecydowanie wolniej niż inflacja. W końcu i w budownictwie nastąpiła bessa i zmęczenie organizmu. Koniunktura rosła i utrzymywała się na wysokim poziomie od 2014 roku aż do ub roku, a więc i tak dłużej o 3 lata niż powinna. Tu jednak dosypywanie pieniędzy na rynek ora z niskooprocentowane kredyty zrobiły swoje. Przedłużył koniunkturę. W Polsce od naszego wejścia do UE koniunktura w budownictwie regulowana jest kolejnymi perspektywami finansowymi. A wie ten wzrost powinien zakończyć sie w 2019 roku, ale rząd postanowił inaczej. Rok 2022 przyniósł zdwojone skutki tego przedłużenia hossy spotęgowane przez brak środków z KPO i wojnę na Ukrainie. Samorządy czekają także na środki funduszu spójności UE czyli na nową perspektywę. W Polsce z uwagi na naruszanie praworządności wszystko jest opóźnione...

Branże budowlane
Tabela przedstawia branże na które w 2022 roku występował największy popyt na rynku ( udział podany jest w procentach ).

Udział branż budowlanych w rynku w 2022 roku

W roku 2022 branża wykończeniowa jako ostatnia w łańcuchu ostatniego boom-u budowlanego miała aż 19% inwestycji czyli więcej niż rok wcześniej. Silną pozycję rynkową miały także jeszcze branże instalacyjne wod-kan-gaz, murarskie, dekarskie, ociepleniowe ( po ok 10% rynku ). Siłą rzeczy w innych branżach już było zdecydowanie gorzej. Bardzo pogorszył się rynek budowy domów, który spadł do poziomów poniżej kryzysu sprzed 10 lat. To porażka, która będzie rzutować na ogólną koniunkturę w budownictwie w przyszłym roku. Zazwyczaj załamanie na rynku budowy domów pokrywa się z sytuacją na rynku mieszkaniowym w ogóle. To oznacza krach rynku mieszkaniowego...

Rynek budowlany w regionach

Trzy województwo już tradycyjnie są w czołówce największej liczbie nowych inwestycji w Polsce: woj. mazowieckie, małopolskie i śląskie. Tu więc nie ma zmian, ale od kilku lat obserwujemy coraz większy udział inwestycji w województwie podlaskim i podkarpackim co stawia je bardzo blisko takich rynków jak w województwach: dolnośląskim, wielkopolskim, pomorskim. Aktywność prywatna inwestycji w województwach podkarpackim i podlaskim wynika z coraz większych inwestycji zewnętrznych w tych regionach. Bardzo dużo osób kupuje tam działki z województw małopolskiego, mazowieckiego i buduje domy, większa też jest aktywność ( nakłady finansowe ) w samorządach i gminach. Pod tym względem regiony te już nie odstają tak jak kiedyś od reszty kraju. Z drugiej strony najmniej inwestycji zanotowaliśmy w 2022 roku w województwach: opolskim, świętokrzyskim i lubuskim. Może więc warto także te regiony wspierać bardziej inwestycjami publicznymi. Zwłaszcza w takim kryzysie jak teraz...

Ceny usług budowlanych

Ceny usług budowlanych wzrosły w 2022 roku średnio o 13,6% ( wymiar średnioroczny dla wszystkich miesięcy ) jednak w przełomowych miesiącach w roku ( luty, lipiec , grudzień ) ten wzrost wyniósł 16,4%. Nasi analitycy założyli, że faktyczny wzrost cen mógł wynosić 14,5%. To rok, który przebił wszystkie dotychczasowe zmiany cen. Rok potężnej nieznanej od 20 lat inflacji. W roku 2022 szacuje się, że ceny materiałów budowlanych wzrosły nawet średnio o 27%, a to skala porażająca, która także miała wpływ na ceny usług. Bo nawet duży spadek koniunktury w ciągu roku nie wpływał tak na ceny usług jak rosnące ceny materiałów. Dzieje się tak dlatego, że firmy w wielu branżach utożsamiają wzrost cen usług ze wzrostem cen materiałów budowlanych. Nawet jeśli nie ma to związku z ich kosztami. Oczywiście gdzieś później ta polityka się nie zazębia i firmy tracą rynek, ale w chwili podwyżek nikt nie bierze tego pod uwagę. Wzrost cen w budownictwie to przede wszystkim także rosnące koszty choć w 2022 roku wszyscy uczestnicy rynku budowlanego wykorzystywali niedobory materiałów, ale także i wykonawców do szybkiego wzrostu cen...więcej piszemy na ten temat w podsumowaniu cen usług w 2022 roku

Rynek pracy

Rynek pracy dla robotników budowlanych nadal jest łaskawy. Tu nawet rozpoczynający się wielki kryzys w branży nie jest w stanie zmienić korzystnego dla robotników układu sił pracodawca -pracownik. W budownictwie usługowym nadal są potężne braki kadrowe, a oceniane przez nas bezrobocie w branży przekroczyło 2,1% i było nadal niższe niż średnia w gospodarce. Wszystko to dzieje się także przy spadającym zapotrzebowaniu

na robotników. Sytuacja na rynku budowlanym w 2022 roku powoduje ,że powoli jednak kończy się katastrofalna dysproporcja między popytem na robotników budowlanych, a ich podażą. Są jednak głosy że czeka nas jeszcze większy niż demograficzny. Od czasu wojny na Ukrainie ( luty 2022 ) zdecydowanie spadła podaż obcokrajowców w budownictwie, a to właśnie oni uzupełniali lukę demograficzną. W szczycie sezonu niedobory kadr były wręcz tragiczne. W grudniu 2022 roku zapotrzebowanie na robotników budowlanych szybko spadało, ale ich podaż również znacząco się obniżyła. Trzeba także pamiętać, że budownictwo spadło już ze swojego szczytu i praca w tej branży nie jest już tak atrakcyjna finansowo. Na skutek znacznego wzrostu kosztów życia w 2022 roku były widoczne większe naciski na płace, a wzrost płac minimalnych dyktował warunki ustalania siatki płac w firmach...więcej na ten temat w podsumowaniu rynku pracy w 2022 roku

Rentowność firm budowlanych

Narastający kryzys w budownictwie nie spowodował dużych zmian jeśli chodzi o rentowność prac chociaż w branży elewacyjno-ociepleniowej możemy już mówić o braku opłacalności prac budowlanych dla średniej wielkości firm. Tu marże na koniec roku spadły poniżej 20%. Jednak dla całego budownictwa usługowego spadek marż wyniósł zaledwie -0,2% co nie spowodowało braku opłacalności prac , trzeba było tylko mieć zamówienia. W branżach instalacyjnej wod-kan-gaz, tynkarskiej, posadzkarskiej czy dekarskiej średnie marże nawet przekraczał 40% be większego problemu. Jak to się dzieje, że w budownictwie nadchodzi krach, a firmy potrafią utrzymać tak wysokie marże w niektórych branżach. Otóż w roku 2022 pomimo, że zamówienia spadły to firmy dysponowały jeszcze kapitałem i środkami na tzw przeczekanie. Rzadko, która firma była gotowa pogodzić się z kryzysem i utratą marż choć inwestorzy pod koniec roku już walczyli o opusty. Niestety firmy po raz kolejny dawały je kosztem płac pracowniczych ( wzrost średnich płac robotniczych w 2022 roku rósł poniżej inflacji i wyniósł 14,2%. Firmy więc traciły niewiele, ale pracownicy już tak. Przy takim niedoborze kadr robotniczych jaki mamy w ostatnich latach ( proces ten nasila się ) manewr z poprzedniego kryzysu ( zaniżanie płac robotniczych ) nie uda się bo pracownicy będą odchodzić z branży. Firmy budowlane będą więc tracić zdobyte w czasie boom-u budowlanego marże...

Koszt pracy firmy budowlanej w umowach i kontraktach ( wartość 1 roboczogodziny )

W 2022 roku koszt pracy firm budowlanych we wzajemnych rozliczeniach wzrósł o 15% w stosunku do ub roku, a więc nieco mniej niż inflacja. To wskazuje, że skończyło się koniunkturalne podnoszenie marż. Firmy wyceniając umowy przede wszystkim kierowały się kosztami pracy swoich robotników niż ceną za usługę. Tu chodziło żeby przetrwać zwłaszcza w okresie schyłkowym sezonu. Koszty pracy w przyszłym roku będą największym problemem firm. To widać już teraz gdzie kryzys " idzie wielkimi krokami, a pracowników brakuje. Inną kwestią jest poziom zapotrzebowania na kadry, a ten może się znacząco pogorszyć...

Koszt jednej roboczogodziny w umowach i kontraktach w 2022 roku

Koszty działalności

Niemal o 16% wzrosły w firmach budowlanych koszty działalności. Praktycznie do października rosły zarówno ceny paliw jak i sprzętu, narzędzi, ale także koszty pracy oraz koszty poboczne szkolenia bhp, badania lekarskie również upoważnienia i różnego typu zgody. To szybki wzrost kosztów "niszczył" firmom podpisane kontrakty, a waloryzacja stała się niewystarczająca. A raczej jej brak doprowadził do upadłości pierwszej partii firm budowlanych ( w naszym systemie ok 10% ), które zawiesiły działalność bądź wpadły w długi. Dopiero listopad i grudzień zaczął przynosić stabilizacje kosztów gównie kosztów pracy. Tu jednak problemem jest tak duży niedobór pracowników, że trudno w istotny sposób te koszty redukować. Przyszły rok będzie pod tym względem wyzwaniem. A jeszcze gorzej może być w chwili gdy zaczniemy z tego kryzysu wychodzić...

koszty firm w budownictwie usługowym 2022 rok

Główną barierą utrudniającą działalność firmom budowlanym w 2022 roku były:

Bariery utrudniające działalność firmom budowlanym w 2021 roku

* wyniki ankiet publikowane są w poszczególnych miesiącach

Rosnący kryzys w budownictwie stawia już jako pierwszą barierę brak zleceń. Aż 32% firm w tym roku wskazywało na tą barierę, a w ub roku tylko ok 18%. Jest więc zdecydowana różnica. Druga barierą były zatory płatnice te również pojawiły się w całej krasie po latach bezpiecznych płatności. No i trzecia bariera to brak pracowników choć tu jest zdecydowanie lepiej bo dotychczas to właśnie brak pracowników był największym problemem dla firm. Nie znaczy to jednak, że ten problem się nie nasili. To będzie zależeć od dalszych procesów międzynarodowych i politycznych. Jeśli nie będą one przychylne imigracji zarobkowej to proces brak kadr robotniczych będzie się nasilał. Co ciekawe firmy niemal w ogóle nie czują konkurencji, a przynajmniej jest to dla nich ostatni problem...

Handel w budownictwie

Niestety handel budowlany w 2022 roku nie przyniósł znaczącego wzrostu pomimo, że w końcu zakończyły się lockdown-y i wrócił on do normalnego trybu sprzedaży. Jednak od czerwca ten handel pogarszał się w znaczący sposób i chociaż powoli wracała rytmiczność dostaw to klienci już kupowali coraz mniej. W lipcu i listopadzie ilość klientów w sieciach budowlanych spadła do najniższych wartości co przekładało się także na sprzedaż materiałów budowlanych. Rok 2022 nie był więc tym, który przyniósł przełom w handlu po pandemii. Producentom i handlowcom rosły jednak przychody bo rosły ceny, ale ilość sprzedawanych materiałów była coraz mniejsza. Rok 2023 może być dla tego handlu jeszcze gorszy. To koniec boom-u w budownictwie...

Prognozy na 2023 r.
Rok 2022 zakończył cykl koniunkturalny w budownictwie i pokazał czym kończy się sztuczne "pompowanie" rynku tanimi kredytami i programami nie mającymi podstawy twardej ekonomii. W roku 2022 mieliśmy wysokie ceny usług i materiałów oraz coraz mniejszy popyt na inwestycje bo zamknięto kurek z tanimi kredytami. Polskie inwestycje niestety oparte są o kredyty więc jak ich nie ma to budownictwo stoi. Rok 2023 będzie więc rokiem poważnego kryzysu w branży z upadłością wielu przedsiębiorstw budowlanych, ale nie przyniesie on tak drastycznych skutków społecznych jak podczas kryzysu 2013 roku kiedy bezrobocie sięgało nawet 20%. Demografia układa nam juz inny scenariusz a bezrobocie nie powinno przekroczyć 8%, a więc nie będzie dotkliwe dla pracowników. Pojawią się inne zjawiska:

Wysokie ceny usług i materiałów budowlanych wyhamują mocno popyt.

Brak inwestycji naprawczych z KPO i funduszu spójności zatrzyma inwestycje publiczne na poziomie gmin i samorządów

Brak ludzi do pracy będzie powiększał koszty w firmach i obniżał rentowność prac budowlanych

Podatkowa rewolucja z udziałem podatku zdrowotnego zniechęca do działalności nie tylko budowlanej. To cios w małe firmy

Do budownictwa powróci konkurencja choć może to być jej niski stopień. Niskie poziomy kadrowe w firmach i słaba rentowność prac będzie powodować zamykanie firm i zmniejszanie podaży. O firmy może wcale nie być łatwiej inwestorom...

Wysoka inflacja i duży koszt kredytów będą zniechęcać inwestorów. Ci którzy budują i remontują a gotówkę są jednak w mniejszości.

Wojna na Ukrainie pogarsza atrakcyjność inwestycyjną naszego rynku jako państwa przyfrontowego.

A jakie optymistyczne dane wypłyną na rynek w 2023 roku:

W końcu powróci normalna gra rynkowa do budownictwa

Silne zduszenie rynku może przyczynić się do realnie niższych cen, choć nominalnie będzie coraz drożej

Jest szansa na większe wyrównanie rynku pracy w budownictwie choć jak wspomnieliśmy dużych korzyści dla przedsiębiorców nie będzie...